قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های علمی

تامس کوهن، مشهورترین و پرنفوذترین فیلسوف و مورخ علم معاصر است که نظریه‌ی پارادایمی وی تحولی جدید در علم‌شناسی فلسفی به‌ وجود آورد. ویژگی عمده و مهم نظریه‌ی وی تأکیدی است که بر خصلت انقلابی تحولات علمی دارد، چندان که پارادایم‌های پیش و پس از انقلاب علمی را قیاس‌ناپذیر می‌داند. بنابراین نمی‌توان از پیشرفت علمی به معنای انباشت معرفت علمی یا نزدیک شدن نظریه‌های علمی به واقعیت صحبت کرد. این نتایج مناقشه‌برانگیز درباره‌ی پیشرفت علم معقول بودن و نقش منافع یا تعلقات اجتماعی در ارزیابی نظریه‌های علمی سبب شده تا قیاس‌ناپذیزی پارادایم‌های علمی در مرکز توجه فیلسوفان علم قرار گیرد و بحث‌های فراوانی را برانگیزد. در این اثر سعی شده که آراء کوهن درباره‌ی قیاس‌ناپذیری بازسازی شود و به شیوه‌ی او برای درک این مفهموم، جنبه‌ها و پیامدهای آن از شواهد تاریخ علم استفاده شده است. البته نقد‌های وارد بر کوهن نیز هر جا که به نظر می‌رسیده به درک عمیق‌تر فلسفه‌ی وی کمک می‌کنند، بیان شده‌اند.