علم و عقلانیت

آرای پل فایرابند، فیلسوف علم معاصر، یکی از جنجال‌برانگیزترین فلسفه‌ها درباره‌ «عقلانیت» و به‌ویژه «عقلانیت علم» است. او معتقد است که عصر روشنگری با تأکید بر عقلانیت سعی کرد تا حاکمیت کلیسا را به چالش کشد و بدین‌گونه زمینه را برای مهیاشدن آموزه‌هایی هم‌چون آزادی، برابری و فردگرایی فراهم آورد. اما به‌تدریج عقلانیت که گمان می‌شد عالی‌ترین وجه آن را می‌توان در علم یافت، خود سنتی شد که جایگزین کلیسا گردید و تمام امورات انسانی را در زیر سیطره‌ی خود قرار داد. فایرابند با پژوهش‌های فلسفی و تاریخی خود سعی می‌کند نشان دهد که نه‌تنها علم مثل اعلی عقلانیت نیست، بلکه عقلانیت خود سنتی در میان سنت‌های دیگر است نه برتر از آن‌ها. این اثر قصد دارد با بازسازی آرای فایرابند درباره عقلانیت علم و بررسی پیامدها و پارادوکس‌های آن، از بدفهمی فلسفه او اجتناب کند، آن‌چه فلسفه فایرابند همواره با آن مواجه بوده است.