ناگهان انقلاب

رویداد هرچه غیرمنتظره‌تر باشد باید کوشش بیش‌تری صورت گیرد تا تبیینی برای آن یافته شود. تبیینِ جنبش‌های اعتراضی دشوارتر است زیرا این جنبش‌ها با انتظاراتی که از رفتارهای اجتماعی معمول و متعارف می‌رود تفاوت بنیادی دارند. ازاین‌روست که پیش‌بینی این‌گونه جنبش‌ها پیش از وقوع از دشوارترین مسائلِ پیش روی علوم اجتماعی است: کشف قواعدِ بی‌قاعدگی ــ یعنی قواعدی که اساس رفتارهای ناقض قواعداند. جنبش‌های اعتراضیِ توده‌ای که هدف‌شان تسخیر دولت است و ”انقلاب” خوانده می‌شوند مثال اعلای رویدادهای نقض‌کننده‌ی قواعداند. انقلاب‌ها هرچه عظیم‌تر بوده‌اند یافتن و ساختن تبیین مناسب برای آن‌ها نسل‌ها طول کشیده است. می‌شود گفت همین هم یکی از ملاک‌های عظمت‌شان است. انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه، که ناب‌ترین نمونه‌ی انقلاب‌هاست، همچون آزمونِ هیپنوتیسمیِ رورشاخ بیش از دویست سال است که پژوهشگران را به خود مشغول داشته است. هر نسلی داوری خود را داشته، معنایی تازه به آن داده، تبیین‌های نسل قبل را ناکافی یافته و تبیین‌هایی جدید پیش نهاده است.

ص ۲۳-۲۴ کتاب

گفت‌وگو با رامین کریمیان، مترجم کتاب ناگهان‌انقلاب

یک انقلاب کاملا مردمی

ماهرخ ابراهیم‌پور- محسن آزموده

در بادی نظر ممکن است چنین به نظر برسد که با گذشت 43 سال از انقلاب بهمن 1357، همه‌ی حرف‌ها راجع به آن زده شده و آحاد جامعه و به خصوص اهل نظر و دغدغه‌مند، راجع به آن تبیین و دیدگاهی معین دارند. کثرت فیلم‌ها، مصاحبه‌ها، گفت‌وگوها، کتاب‌ها، مقالات و خاطرات ممکن است این تصور را پدید آورد که گویی همه چیز را راجع به این رویداد مهم تاریخی در نیمه‌ی پایانی سده‌ی بیستم میلادی می‌دانیم و چیزی نمی‌توان به آن افزود. اما واقعیت چیز دیگری است. این روزها، به خصوص نسل سوم و چهارم پس از انقلاب، به رغم انباشت داده‌ها و اطلاعات، درک مستدل و روشنی از این واقعه ندارند و طنین این ابهام را در پرسش‌هایی که از نسل‌های پیشین مطرح می‌کنند، می‌توان شنید، وقتی می‌پرسند که چرا انقلاب کردید؟ یا چه کسانی انقلاب کردند؟ کتاب ناگهان انقلاب، اثر تحقیقی چارلز کورزمن یک پاسخ دقیق و تا حدودی قابل قبول به این پرسش ها ارائه می‌کند، اگرچه روشن است که نمی‌توان و نباید تنها به آن اکتفا کرد و باید آن را تنها یک منظر روشنگر به انقلاب 57 قلمداد کرد، همچنان که انبوه آثار تحقیقی پژوهشگران پیشین مثل نوشته‌های پژوهشگرانی چون حسین بشیریه، یرواند آبراهامیان، فرد هالیدی، همایون کاتوزیان، نیکی کدی و… در کنار کتاب‌های خاطرات و روایت‌های تاریخی و تصاویر و مصاحبه‌های مکتوب و شفاهی، هر یک وجه یا وجوهی از این واقعه را آشکار می‌سازند. ادامه