میشل فوکو

میشل فوکو (Michel Foucault) در پانزدهم اکتبر ۱۹۲۶ در پواتیه فرانسه زاده شد، در دانشگاه سوربن فلسفه خواند و لیسانس خود را در سال ۱۹۴۸ گرفت. او برای مدت کوتاهی عضو حزب کمونیست فرانسه بود ولی در سال ۱۹۵۱ از آن حزب کنار کشید. فوکو در دهه‌ی ۱۹۵۰ به تحصیل در روانشناسی علاقه پیدا کرد و درجه‌ی لیسانسی در روانشناسی و سپس دیپلمی در رشته‌ی آسیب‌شناسی روانی گرفت. در همان سال‌ها وی پژوهش‌هایی در آسیب‌شناسی روانی انجام داد. پس از آن وی به سوئد، لهستان و آلمان رفت و در دانشکده‌های زبان فرانسه در آن کشورها به تدریس پرداخت و سرانجام در دانشگاه هامبورگ با نوشتن رساله‌ای در باب جنون به اخذ درجه‌ی دکتری نائل آمد و در سال ۱۹۶۴ استاد فلسفه‌ی دانشگاه کلرمون در فرانسه شد. پی از آن فوکو به عنوان استاد «تاریخ نظام‌های اندیشه» در کلژ دو فرانس تدریس می‌کرد. فوکو به سرعت در حوزه‌ی روشنفکری فرانسه شهرت یافت و دیری نگذشت که نفوذی جهانی پیدا کرد. وی چشم‌اندازهای یکسره نوینی در فلسفه، تاریخ و جامعه‌شناسی گشود. در تعبیرهای گوناگون، وی را «فرزند ناخلف ساختگرایی»، دیرینه‌شناسی فرهنگ غرب، پوچ‌نگار و ویرانگر علوم اجتماعی رایج خوانده‌اند. بسیاری از شارحان آثار فوکو برآنند که نمی‌توان اندیشه‌ی او را به‌آسانی در درون شاخه‌های علوم اجتماعی متداول طبقه‌بندی کرد. با این همه، بی‌شک اثر اندیشه‌ی او بر بسیاری از حوزه‌های علوم اجتماعی و فلسفه پایدار و ماندگار خواهد ماند. فوکو در ۲۵ ژوئن ۱۹۸۴ درگذشت.
«تئاتر فلسفه»، «مراقبت و تنبیه»، «اراده به دانستن»، «ایران: روح یک جهان بی‌روح»، «تولد زیست سیاست»، «دیرینه‌شناسی دانش»، «خاستگاه هرمنوتیک خود» و «نقد چیست و پرورش خود» آثاری‌ست که نشر نی از میشل فوکو منتشر کرده است.